- Nếu cứ bị thờ ơ, để mặc cho thiên tai, nạn cướp phá hoành hành thì đến một ngày nào đó, những di tích vĩ đại lưu giữ những trang sử hào hùng một thời của nhân loại này sẽ chỉ còn được biết tới qua tranh ảnh tư liệu.
1. Thà thờ Thánh Gregory ở Thổ Nhĩ Kỳ
Nhà thờ thánh Gregory là bằng chứng duy nhất có thể kể lại về một thành phố cổ, hiện nằm trong một khu quân sự gần biên giới Thổ Nhĩ Kỳ và Armenia ngày nay. Trước kia, nó là một phần của thành phố thời Trung cổ tên là Ani và được những người Armenia xây dựng trong khoảng thế kỷ 10 - 11 theo lối kiến trúc Gothic đang thịnh hành ở châu Âu. Thành phố Ani bị bỏ hoang trong thế kỷ 14 do tất cả những người Armenia bị buộc rời khỏi thành phố sau khi nó trở thành sở hữu của Thổ Nhĩ Kỳ.
Các phế tích còn lại đến ngày nay còn lưu giữ rất nhiều giá trị khảo cổ và văn hóa quan trọng. Nhưng nó đã không được bảo vệ trong nhiều thế kỷ qua. Nạn cướp bóc hoành hành, chiến tranh, xung đột... khiến nó đang đứng trước nguy cơ bị biến mất hoàn toàn. Các nhà văn hóa đang hy vọng với những khoản tài trợ nho nhỏ, họ có thể phần nào giữ gìn và bảo vệ được di tích này.
2. Nhà thờ Saint Volodymyr Cathedral
Việc phục chế lại nhà thờ Saint Volodymyr Cathedral có niên đại từ thế kỷ 6 ở Chersonesos, Ukraine sẽ có một ý nghĩa vô cùng quan trọng.
Tàn tích này nằm trên mũi phía Tây nam của bán đảo Crimea và được xây dựng từ đầu thế kỷ 6, khi thành phố trở nên nổi tiếng về nghề làm rượu vang và đúc tiền. Thành phố Chersonesos cổ đã từng được quy hoạch vô cùng cẩn thận và trở thành một trong những nền văn minh giàu có nhất ở vùng Byzantine trên Biển Đen.
3. Cung điện cổ Umayyad
Một người đàn ông Palestine đang lau tấm thảm có hình Cây đời sống, trước khi đệ nhất phu nhân nước Mỹ Laura Bush tới thăm cung điện của Hisham, một khu di tích cổ đại nằm ở phía bắc thị trấn Jericho của Bờ Tây.
Cung điện Umayyad được xây dựng từ thế kỷ thứ 8 và được bao phủ bởi cát trong một trận động đất diễn ra vào năm 747 trước công nguyên. Di tích này đã bị lãng quên cho tới khi nó được các nhà khảo cổ học khám phá ra năm 1934.
4. Thành phố cổ Lamu
Những mái nhà san sát nhau tạo nên hình ảnh như một tấm thảm trang trí này là hình ảnh được chụp từ trên không của thành phố cổ Lamu tại Kenya.
Đây là một trong những thành phố cổ lâu đời nhất và được bảo quản tốt nhất của người Swahili (người nói tiếng Ba-tu) ở Đông Phi. Thành phố cổ này được xây dựng từ thế kỷ 12 và vẫn còn giữ được những nét kiến trúc đặc trưng của nền văn hóa Swahili cổ cho tới ngày nay. Thành phố cũng đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới.
Mối đe dọa lớn nhất đối với thành phố cổ này đó là dự án xây dựng cảng và cơ sở hạ tầng cho ngành công nghiệp dầu mỏ tại chính khu vực này.
5. Nền móng đô thị cổ Mahasthangarh ở Bangladesh
Có niên đại từ thế kỷ 3 trước công nguyên, Mahasthangarh ở Bangladesh là dấu vết còn lại của một trong những đô thị đầu tiên ở Nam Á. Một phần của đô thị này vẫn còn được gìn giữ cho tới thế kỷ 18 và được coi là khu vực linh thiêng đối với những người theo đạo Hindu.
Nhưng những năm tháng bị bỏ bê, nạn cướp bóc, phá hoại và thiên nhiên đã làm Mahasthangarh hư hỏng nhiều. Những trận mưa lớn có hàm lượng axit cao đã ăn mòn hầu hết các tác phẩm nghệ thuật trang trí được làm bằng đất nung ở khu di tích.
6. Thành phố cổ Nineveh
Những ngôi nhà được xây dựng bằng gạch bùn có tường bao quanh thành phố cổ Nineveh nằm gần Mosul, Iraq ngày nay là một điểm thăm quan du lịch khá nổi tiếng.
Nineveh từng là thủ đô của đế chế Assyria từ năm 705-612 trước Công nguyên nhưng đã trở nên hoang phế sau cuộc tấn công của người Medes, Babylon và Susianians. Các nhà khảo cổ học đã phát hiện ra phế tích này trong thế kỷ 19.
7. Cung điện Sans-Souci của Haiti
Đôi khi nó còn được gọi là Versailles. Cung điện Sans-Souci của Haiti được xây dựng vào đầu thế kỷ 19 bởi những người nô lệ được của Vua Henri Chiristophe I.
Nhưng trong cuộc nổi dậy diễn ra vào năm 1820, nhà vua đã bị đối thủ của mình dồn tới đường cùng, buộc phải cố thủ trong cung điện và cuối cùng tự vẫn.
Cung điện được trang trí rất công phu nhưng đã từng bị phá hủy ít nhiều trong trận động đất năm 1842 và ngày nay đang xuống cấp nhanh chóng vì bị bỏ bê, không được tu bổ.
8. Tàn tích của người Maya
Khu vực Mirador tại Guatemala, được coi là cái nôi của nền văn minh Maya, trong đó có chứa rất nhiều các tàn tích thuộc Vườn quốc gia Tikal. Bốn thành phố trong khu di tích Mirador hơn 1.200 năm tuổi và nhiều tàn tích khác hơn 2.000 năm tuổi đang bị bỏ hoang và nạn cướp bóc, trộm cổ vật, khai thác trái phép đang diễn ra hàng ngày mà không có sự bảo vệ của chính quyền địa phương.
9. Thành phố trên ngã tư của ngành công nghiệp cổ đại Trung Đông
Một quần thể phức tạp của hang động, tu viện, và nhà thờ Hồi giáo là những gì còn lại của thành phố Taxila, Pakistan – thành phố nằm trên ngã tư của ngành công nghiệp ở Trung Đông cổ đại.
Bốn khu quần thể riêng biệt với những nét kiến trúc khác nhau cho hậu thế thấy sự phát triển liên tục của các đô thị cổ kéo dài trong suốt năm thế kỷ bắt đầu từ thế kỷ 6 trước Công nguyên.
Ngày nay, các di tích không được coi trọng gìn giữ, bảo vệ. Một số khu vực trở thành bãi chứa rác thải và xuất hiện những cuộc khai quật cổ vật không được kiểm soát.
10. Đông Tây hội ngộ
Đây là dấu tích của một thành luyện tập thể thao cổ xưa của Famagusta, Cyprus – một thành phố từng được coi là thành phố giầu nhất thế giới. Thành phố được thành lập vào đầu thế kỷ 3 trước Công nguyên và là một trong số những cảng vụ thương mại quan trọng, đầu mối liên hệ chính giữa Trung Đông và châu Âu.
Thành phố đã bị bỏ quên sau khi nó bị xâm chiếm bởi người Ottoman vào thế kỷ 16. Khu di tích hiện tại nằm trên đất chiếm đóng của Thổ Nhĩ Kỳ. Sự thiếu quan tâm và thiếu kinh phí tu bổ khiến quần thể di tích này đang ngày càng thu hẹp lại và có nguy cơ biến mất hoàn toàn.
11. Pháo đài Intramuros, Philippines
Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào (thứ 2 từ trái sang) cùng phái đoàn tới thăm khu di tích Intramuros trong năm 2005. Đây là khu di tích cổ lâu đời nhất ở Manila.
Người Tây Ban Nha đã đến định cư và xây dựng pháo đài lịch sử này ở Fort santiago, Manila, Philippines từ thế kỷ 16. Phần lớn Intramuros ngày nay đã bị hư hỏng nặng do bom đạn của quân đội Mỹ rải xuống trong Thế chiến thứ 2.
12. Ngôi làng của đền đất nung
Chỉ có 72 trong số 108 ngôi đền cổ được xây dựng bằng đất nung vẫn còn nguyên vẹn trong ngôi làng Maluti của Ấn Độ. Các ngôi đền đều được xây dựng từ thế kỷ 18 dưới triều đại Pala của tín đồ Mowlakshi – một nữ thần trong đạo Hindu. Nhiều đền thờ khác tại đây cũng được xây dựng để dành riêng cho các thần Shiva, Durga, Kali, và Vishnu.
Ngày nay, quần thể này bị bỏ nhiều, hệ thống thoát nước kém khiến rêu mốc, dây leo mọc chằng chịt trên các di tích. Nếu được khôi phục và bảo trì, nó hứa hẹn sẽ đem lại cho người dân một khoản thu nhập khá từ phát triển du lịch.
Nguyễn Hường (Theo National Geographic)[img]http://bee.net.vn/bee_logo.png[/img] [b]- Nếu cứ bị thờ ơ, để mặc cho thiên tai, nạn cướp phá hoành hành thì đến một ngày nào đó, những di tích vĩ đại lưu giữ những trang sử hào hùng một thời của nhân loại này sẽ chỉ còn được biết tới qua tranh ảnh tư liệu. [/b]
[b]1. Thà thờ Thánh Gregory ở Thổ Nhĩ Kỳ[/b]
[img]http://bee.net.vn/dataimages/201010/original/images539578_1.jpg[/img]
Nhà thờ thánh Gregory là bằng chứng duy nhất có thể kể lại về một thành phố cổ, hiện nằm trong một khu quân sự gần biên giới Thổ Nhĩ Kỳ và Armenia ngày nay. Trước kia, nó là một phần của thành phố thời Trung cổ tên là Ani và được những người Armenia xây dựng trong khoảng thế kỷ 10 - 11 theo lối kiến trúc Gothic đang thịnh hành ở châu Âu. Thành phố Ani bị bỏ hoang trong thế kỷ 14 do tất cả những người Armenia bị buộc rời khỏi thành phố sau khi nó trở thành sở hữu của Thổ Nhĩ Kỳ.
Các phế tích còn lại đến ngày nay còn lưu giữ rất nhiều giá trị khảo cổ và văn hóa quan trọng. Nhưng nó đã không được bảo vệ trong nhiều thế kỷ qua. Nạn cướp bóc hoành hành, chiến tranh, xung đột... khiến nó đang đứng trước nguy cơ bị biến mất hoàn toàn. Các nhà văn hóa đang hy vọng với những khoản tài trợ nho nhỏ, họ có thể phần nào giữ gìn và bảo vệ được di tích này.
[b]2. Nhà thờ Saint Volodymyr Cathedral
[/b]
[img]http://bee.net.vn/dataimages/201010/original/images539579_2.jpg[/img]
Việc phục chế lại nhà thờ Saint Volodymyr Cathedral có niên đại từ thế kỷ 6 ở Chersonesos, Ukraine sẽ có một ý nghĩa vô cùng quan trọng.
Tàn tích này nằm trên mũi phía Tây nam của bán đảo Crimea và được xây dựng từ đầu thế kỷ 6, khi thành phố trở nên nổi tiếng về nghề làm rượu vang và đúc tiền. Thành phố Chersonesos cổ đã từng được quy hoạch vô cùng cẩn thận và trở thành một trong những nền văn minh giàu có nhất ở vùng Byzantine trên Biển Đen.
[b]3. Cung điện cổ Umayyad[/b]
[img]http://bee.net.vn/dataimages/201010/original/images539580_3.jpg[/img]
Một người đàn ông Palestine đang lau tấm thảm có hình Cây đời sống, trước khi đệ nhất phu nhân nước Mỹ Laura Bush tới thăm cung điện của Hisham, một khu di tích cổ đại nằm ở phía bắc thị trấn Jericho của Bờ Tây.
Cung điện Umayyad được xây dựng từ thế kỷ thứ 8 và được bao phủ bởi cát trong một trận động đất diễn ra vào năm 747 trước công nguyên. Di tích này đã bị lãng quên cho tới khi nó được các nhà khảo cổ học khám phá ra năm 1934.
[b]4. Thành phố cổ Lamu[/b]
[img]http://bee.net.vn/dataimages/201010/original/images539581_4.jpg[/img]
Những mái nhà san sát nhau tạo nên hình ảnh như một tấm thảm trang trí này là hình ảnh được chụp từ trên không của thành phố cổ Lamu tại Kenya.
Đây là một trong những thành phố cổ lâu đời nhất và được bảo quản tốt nhất của người Swahili (người nói tiếng Ba-tu) ở Đông Phi. Thành phố cổ này được xây dựng từ thế kỷ 12 và vẫn còn giữ được những nét kiến trúc đặc trưng của nền văn hóa Swahili cổ cho tới ngày nay. Thành phố cũng đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới.
Mối đe dọa lớn nhất đối với thành phố cổ này đó là dự án xây dựng cảng và cơ sở hạ tầng cho ngành công nghiệp dầu mỏ tại chính khu vực này.
[b]5. Nền móng đô thị cổ Mahasthangarh ở Bangladesh[/b]
[img]http://bee.net.vn/dataimages/201010/original/images539582_5.jpg[/img]
Có niên đại từ thế kỷ 3 trước công nguyên, Mahasthangarh ở Bangladesh là dấu vết còn lại của một trong những đô thị đầu tiên ở Nam Á. Một phần của đô thị này vẫn còn được gìn giữ cho tới thế kỷ 18 và được coi là khu vực linh thiêng đối với những người theo đạo Hindu.
Nhưng những năm tháng bị bỏ bê, nạn cướp bóc, phá hoại và thiên nhiên đã làm Mahasthangarh hư hỏng nhiều. Những trận mưa lớn có hàm lượng axit cao đã ăn mòn hầu hết các tác phẩm nghệ thuật trang trí được làm bằng đất nung ở khu di tích.
[b]
6. Thành phố cổ Nineveh[/b]
[img]http://bee.net.vn/dataimages/201010/original/images539583_6.jpg[/img]
Những ngôi nhà được xây dựng bằng gạch bùn có tường bao quanh thành phố cổ Nineveh nằm gần Mosul, Iraq ngày nay là một điểm thăm quan du lịch khá nổi tiếng.
Nineveh từng là thủ đô của đế chế Assyria từ năm 705-612 trước Công nguyên nhưng đã trở nên hoang phế sau cuộc tấn công của người Medes, Babylon và Susianians. Các nhà khảo cổ học đã phát hiện ra phế tích này trong thế kỷ 19.
[b]
7. Cung điện Sans-Souci của Haiti[/b]
[img]http://bee.net.vn/dataimages/201010/original/images539584_7.jpg[/img]
Đôi khi nó còn được gọi là Versailles. Cung điện Sans-Souci của Haiti được xây dựng vào đầu thế kỷ 19 bởi những người nô lệ được của Vua Henri Chiristophe I.
Nhưng trong cuộc nổi dậy diễn ra vào năm 1820, nhà vua đã bị đối thủ của mình dồn tới đường cùng, buộc phải cố thủ trong cung điện và cuối cùng tự vẫn.
Cung điện được trang trí rất công phu nhưng đã từng bị phá hủy ít nhiều trong trận động đất năm 1842 và ngày nay đang xuống cấp nhanh chóng vì bị bỏ bê, không được tu bổ.
[b]8. Tàn tích của người Maya[/b]
[img]http://bee.net.vn/dataimages/201010/original/images539585_8.jpg[/img]
Khu vực Mirador tại Guatemala, được coi là cái nôi của nền văn minh Maya, trong đó có chứa rất nhiều các tàn tích thuộc Vườn quốc gia Tikal. Bốn thành phố trong khu di tích Mirador hơn 1.200 năm tuổi và nhiều tàn tích khác hơn 2.000 năm tuổi đang bị bỏ hoang và nạn cướp bóc, trộm cổ vật, khai thác trái phép đang diễn ra hàng ngày mà không có sự bảo vệ của chính quyền địa phương.
[b]9. Thành phố trên ngã tư của ngành công nghiệp cổ đại Trung Đông[/b]
[img]http://bee.net.vn/dataimages/201010/original/images539586_9.jpg[/img]
Một quần thể phức tạp của hang động, tu viện, và nhà thờ Hồi giáo là những gì còn lại của thành phố Taxila, Pakistan – thành phố nằm trên ngã tư của ngành công nghiệp ở Trung Đông cổ đại.
Bốn khu quần thể riêng biệt với những nét kiến trúc khác nhau cho hậu thế thấy sự phát triển liên tục của các đô thị cổ kéo dài trong suốt năm thế kỷ bắt đầu từ thế kỷ 6 trước Công nguyên.
Ngày nay, các di tích không được coi trọng gìn giữ, bảo vệ. Một số khu vực trở thành bãi chứa rác thải và xuất hiện những cuộc khai quật cổ vật không được kiểm soát.
[b]
10. Đông Tây hội ngộ[/b]
[img]http://bee.net.vn/dataimages/201010/original/images539589_10.jpg[/img]
Đây là dấu tích của một thành luyện tập thể thao cổ xưa của Famagusta, Cyprus – một thành phố từng được coi là thành phố giầu nhất thế giới. Thành phố được thành lập vào đầu thế kỷ 3 trước Công nguyên và là một trong số những cảng vụ thương mại quan trọng, đầu mối liên hệ chính giữa Trung Đông và châu Âu.
Thành phố đã bị bỏ quên sau khi nó bị xâm chiếm bởi người Ottoman vào thế kỷ 16. Khu di tích hiện tại nằm trên đất chiếm đóng của Thổ Nhĩ Kỳ. Sự thiếu quan tâm và thiếu kinh phí tu bổ khiến quần thể di tích này đang ngày càng thu hẹp lại và có nguy cơ biến mất hoàn toàn.
[b]11. Pháo đài Intramuros, Philippines[/b]
[img]http://bee.net.vn/dataimages/201010/original/images539590_11.jpg[/img]
Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào (thứ 2 từ trái sang) cùng phái đoàn tới thăm khu di tích Intramuros trong năm 2005. Đây là khu di tích cổ lâu đời nhất ở Manila.
Người Tây Ban Nha đã đến định cư và xây dựng pháo đài lịch sử này ở Fort santiago, Manila, Philippines từ thế kỷ 16. Phần lớn Intramuros ngày nay đã bị hư hỏng nặng do bom đạn của quân đội Mỹ rải xuống trong Thế chiến thứ 2.
[b]12. Ngôi làng của đền đất nung[/b]
[img]http://bee.net.vn/dataimages/201010/original/images539591_12.jpg[/img]
Chỉ có 72 trong số 108 ngôi đền cổ được xây dựng bằng đất nung vẫn còn nguyên vẹn trong ngôi làng Maluti của Ấn Độ. Các ngôi đền đều được xây dựng từ thế kỷ 18 dưới triều đại Pala của tín đồ Mowlakshi – một nữ thần trong đạo Hindu. Nhiều đền thờ khác tại đây cũng được xây dựng để dành riêng cho các thần Shiva, Durga, Kali, và Vishnu.
Ngày nay, quần thể này bị bỏ nhiều, hệ thống thoát nước kém khiến rêu mốc, dây leo mọc chằng chịt trên các di tích. Nếu được khôi phục và bảo trì, nó hứa hẹn sẽ đem lại cho người dân một khoản thu nhập khá từ phát triển du lịch.
[b]Nguyễn Hường[/b][i] (Theo National Geographic)[/i]